Skromność (Haya)

Skromność (Haya)

Słowo haya oznacza wstyd, wstydliwość oraz powstrzymywanie się od powiedzenia czegoś niewłaściwego lub też  nieprzyzwoitego, Sufi używają tego słowa na opisanie osoby, która z bojaźni bożej stara się uniknąć działań, które mogłyby niezadowolić Boga. Słowo haya wzywa  człowieka do bycia bardziej ostrożnym, opanowanym, wzwywa także do stosowania się do ograniczeń. Jeśli takie zachowanie ma swoje źródło w poczuciu skromności, to jest ono rezultatem okazywania Bogu szacunku, takiego na jaki zasługuje.  Jeśli zaś takie uczucia  są nieobecne  bądź też zostały utracone z powodu wpływów rodzinnych bądź też wpływów ze strony środowiska, to trudno będzie je rozwinąć.

W świetle powyższych wyjaśnień możemy podzielić skromność na dwie kategorie: pierwsza z nich określa skroność jako wrodzone lub instynktowne poczucie wstydu, które chroni ludzi przez angażowaniem się w sprawy uchodzące za haniebne i nieprzyzwoite, druga zaś; to skromność mająca swój początek w wierze, która stanowi ważny wymiar islamu.  

Łączenie instynktownego poczucia wstydu  ze skromnością opartą na podstawach islamu, stanowi największe zabezpieczenie  przeciwko haniebnym i nieprzyzwoitym działaniom. Natomiast każda z tych cnót z osobna, może zostać  zmniejszona  lub całkowicie utracona. Jeśli to wrodzone poczucie wstydu nie jest połączone ze świadomością pochodzącą z wiary  oraz nie jest wyrażane, tak  jak w poniższych wersach: Czyż on nie wie, że Bóg (wszystko) widzi ? (96:14), oraz świadomość ciągłego nadzoru Boga: Bóg zawsze nad wami czuwa (4:1), to wtedy nie potrwa ono długo; a jego trwanie zależne jest od wiary. Zasadniczy związek  pomiędzy skromnością, a przekonaniami  został wyrażony przez wysłańca Boga, który powiedział o tym towarzyszowi po wysłuchaniu  jego porady o skromności  względem innego człowieka: Zostaw go, gdyż  skromność pochodzi z wiary. [1]Powiedział też: Wiara ma około siededziesięciupostaci. Skromność jest jest jedną z postaci wiary. [2]

Z tych proroczych słów możemy wywnioskować, że tak jak inne nasiona wrodzonych cnót, naturalne poczucie wstydu u człowieka rozwija się w zależności od tego jak jest ono wzmacniane przez siły oraz środki, które tworzą wiedzę o Bogu. Wtedy staje się to wymiarem własnego życia duchowego, który stwarza trudność w uleganiu zmysłowym i nadmiernym pragnieniom. Jeśli to uczucie nie jest wzmocnione wiarą i nie jest też rozwinięte poprzez wiedzę o Bogu lub też wzmocnione  świadomością ciągłego  nadzoru Boga i pozostawione dla  przyjemności zmysłowej lub cielesnej, ktoś może doświadczyć go indywidualnie lub we wspólnocie; a wtedy czyny niemoralne oraz perwersje sprawiają, że ktoś naprawdę ludzki jest zawstydzony z powodu bycia człowiekiem. Ten, który był  chwałą ludzkości, a zarazem perfekcyjnym  przykładem skromności, powiedział: Jeśli nie masz skromności, rób co tylko chcesz. [3]

Słowo Haya (skromność, poczucie wstydu) oraz hayat ( życie) mają ten sam rdzień, a więc wywodzą się z tego samego korzenia. Oznacza to, że skromność  jest oznaką  żywego serca, a ta żywotność serca zależy od wiary jej właściciela oraz od poziomu jego wiedzy o Bogu. Jeśli serce nie jest karmione  w sposób ciągły wiarą i poznaniem Boga, to jest prawie niemożliwym aby stało się ono podstawą do utrzymania skromności w stanie żywotnym,  ani też nie jest w stanie zapewnić skromności rozwoju.

Wedle Junayd al-Baghdadiego ‘haya’ oznacza świadomość, tego czym obdarzył nas Bóg, zarówno jeśli chodzi o dobrodziejstwa niematerialne jak i niematerialne, jest to także świadomość osobistych wad i niedociagnięć. Dhu al- Nun al-Misri utrzymuje, że słowo haya oznacza stan, w który człowiek  przez cały czas odczuwa w swoim sercu wstyd ze względu na swoje osobiste grzechy i przestępstwa, dlatego też jest bardzo rozważny w tym co robi. [4] Inni duchowi mistrzowie definiują ‘haya’ jako, nigdy niezapominanie o tym, w jaki sposób Bóg traktuje człowieka  i jak rozporządza życiem człowieka biorąc pod uwagę fakt, iż Bóg widzi wszystko, co zostało uczynione i pomyślane.

Zostało to zapisane  w dziele Al-Risala napisanego przez al-Qushayriego, gdzie Bóg oświadcza:  O synu Adama! Tak długo jak będziesz zachowywać swoją skromność  i poczucie wstydu przede mną sprawię, że ludzie zapomną o twoich wadach. [5]

Pan Wszechmocny najwyższej godności również powiedział do Jezusa, niech pokój będzie z Nim: O Jezu, przemawiaj do swojej osobowości, jeśli ona zaakceptuje twoje rady, wtedy możesz doradzać innym, ponadto powinieneś czuć się zawstydzony przede mną.

Niektórzy uczeni wspomnieli o różnego rodzaju kategoriach skromności i wstydu. Na przykład wstyd i  skromność odczuwaną przez:

–        Adama, który czuł się winny zanim odpuszczono mu grzechy.

–        Anioły pomio tego, że wychwalają Boga bez ustanku w dzień i w nocy, swoją niezdolność w oddawaniu należytej czci Bogu wyraziły w takim oto powiedzeniu: Chwała Tobie! Nie jesteśmy w stanie oddawać Ci czci tak jak, jak na to zasługujesz.

–        Gnostycy  bądź  Ci, którzy w obliczu Jego Królewskiej Mości, zostali obdarzeni  bożą wiedzą, pomimo swojej wnikliwej wiedzy o Bogu, wyrażają się na ten temat w taki sposób: Chwała Tobie! Nie jesteśy w stanie poznać Ciebie na tyle, na ile wymaga tego Twoja wiedza.

–        Osoby uduchowione pomio tego, iż nigdy nie oddają się swoim cielesnym pragnieniom  i ambicjom, czują bojaźń przed Bogiem.

–        Ci, którzy są wyróżnieni i żyją z większym przeświadczeniem o istnieniu Boga, z powodu tej rzekomej odległości od Boga; to  pomimo nieskoczonej odległości dzielącej ludzkość a Wszechmogącego Boga zawsze odczuwają Jego bezgraniczną bliskość.

–         Ci, którzy umiłowali Boga czują nielojalność  wzrastajacą i wypływającą  z ich zadziwienia nad tym, iż nie są oni zdolni kochać Boga jako, że jego miłość jest miłością wymagajacą.

–        Ci, którzy odczuwają brak dostatecznej szczerości i nie wiedzą o co powinni się modlić do Boga.

–        Osoby wysoko postawione, ktore są świadome faktu, że jako istoty ludzkie, zostały wyróżnione poprzez bycie najpiękniejszym dziełem, z powodu podstawowych czynów za  które oskarżają siebie,  nie potrafią pogodzić się z faktem, iż są oni cześcią najpiękniejszego stworzenia.

Pierwszym  poziomem skromności jest patrzenie na siebie okiem Boga. Oznacza to, że dana osoba pracuje nad samokontrolą i panowaniem nad sobą zgodnie z  wymogami Boga. Ta praktyka rodzi poczucie wstydu oraz skromności, a ta z kolei  sprawia, że rodzi się  w człowieku szczególna ostrożność w myślach i czynach. Taki stopień skromności  znajduje się w ludziach uważanych za ludzi tętniących życiem ze względu na ich uczuci oraz myśli.

Drugi stopień jest proporcjonalny do świadomości danej osoby oraz jej zdolności odczuwania bliskości Boga oraz poczucia, że Bóg zawsze jest pośród nas. Mogą tego doświadczyć szczególnie ci, którzy są zawsze świadomi  znaczenia wersetu (57:4) który mówi: „On jest z wami gdziekolwiek byście byli”. Prorok Muhamad (Niech będzie z nim pokój i błogosławieństwo) na temat tego wersetu  powiedział tak:

Bądź przed Bogiem tak skromny jak wymaga tego konieczność skromnego zachowania się przezd Nim. Boże tak jak  kontrolujesz uczucie nasycenia wypełnionego żołądka,  kontroluj zawsze umysły oraz wypełniające je myśli u tych, którzy obdarzeni zostali stopniem skromności. Spraw abyśmy zawsze pamiętali  o śmierci i to tym, że po niej zawsze następuje rozkład. Ktoś kto pragnie zaświatów zrezygnuje z ozdób tego świata. Ktoś kto pragnie wiecznego szczęścia zazwyczaj chce zrezygnować ze swojego szczęścia. Ten kto jest w stanie to zrobić  może poczuć taką pokorę przed Bogiem jaką powinien względem niego okazywać.[6]

Człowiek może osiągnąć trzeci  stopień  pokory poprzez głębokie odczucie abosolutnie boskiego usuwania  rzeczy, poprzez życie w głębokiej duchowowści, a w pogoni za ostatecznym przeznaczeniem, o czym mówi jeden z wersów Koranu : „i że do Twego Pana wszystko zmierza (53:42) Wysiłek potrzebny do osiągnięcia tego ostatecznego celu trwa przez całe życie, jest to życie całkowicie poświęcone podążaniu jego drogą.

O stopniu skromności danej osoby decyduje jej prawdziwe człowieczeństwo. Jeśli podróżny nie może uporządkować swojego działania zgodnie z wymogami  stawianymi mu przez życie wieczne  i życie  w najwyższej pokorze, wtedy jego bądź też  jej istnienie jest osobistym wstydem  oraz ciężarem dla innych, jak to pokazuje następujący dwuwiersz:

Kiedy skromność na świecie zanika,

Nie ma innego dobra w życiu prócz Boga.

 Skromność jest cnotą i tajemnicą. Jeśli ludzie będą wiedzieli do kogo ona w istocie się odnosi, będą również działać w sposób bardziej ostrożny i delikatny.  Aby wyjaśnić dokładniej ten punkt wiedzenia, posłużę się pewną anegdotą.

Wszechmogący Bóg pyta starca na równinie zmartwychwstania o rachunek swoich uczynków na ziemi: Dlaczego popełniłeś takie i takie grzechy? (pyta Bóg) Stary człowiek zaprzecza, że tak postąpił. Więc, najbardziej Współczujący  ze współczujących  rozkazuje aniołom: Zabierzcie go do Raju.  Następnie anioły chciały się do wiedzieć dlaczego wszechmogący Bóg postąpił w taki sposób pomimo tego,  iż wiedziały, że człowiek ten popełnił mnóstwo grzechów. Wszechmogący odpowiedział im na to: wiem, ale spojrzałem na jego białą brodę, a to tak jakby ten człowiek należał do wspólnoty Muhammada  i poczułem się zawstydzony  żeby powiedzieć mu o tym, że ja wiem, że on kłamie.

Tak jak to zapisano w Kanz al-‘Ummal, kiedy Archanioł Gabriel powiedział do bożego posłańca, niech będzie z nim pokój i błogosławieństwo, oczy posłannika wypełniły się łzami i powiedział z żalem:

Bóg Wszechmogący czuje się zawstydzony karząc ze swojej wspólnoty tych, których brody stały się białe, ale ci ze wspólnoty, którzy mają białe brody nie czują się zawstydzeni popełnianiem grzechów. [7]

Reasumując:

Haya (Najskromniejszy) jest jednym z boskich imion,

Więc staraj się dążyć do skromności, aby ją posiąść.

[[1]]Al-Bukhari, „Iman”, 16; Muslim, „Iman”, 59; Abu Dawud, „Adab”, 6

[[2]]Abu Dawud, “Sunna”, 14; Nisa’I, “Iman”, 16

[[3]]Al-BUhkari, “Anbiya”, 54; Abu Dawud, “Adab”, 6; Ibn Maja, “Zuhd”, 17

[[4]]Al-Qushayri, Al-Risala, 215.

[[5]]Ibid., 216

[[6]]Ibn Hanbal, Musnad, 1:387.

[[7]]Nasa’i, “Sawh”, 60

Mar 1994, Vol 16, Issue 182

Link: http://fgulen.com/en/recent-articles-en/fethullah-gulen-haya-modesty