Islam jest religią uniwersalną i znaczenie, jakie przypisuje prawu, obejmuje całe stworzenie. Zarówno zwierzęta jak i ludzie mogą w pełni korzystać z tego całościowego podejścia islamu do ochrony praw.
Co do tej kwestii łatwo podać wiele przykładów sięgających czasów Wysłannika Boga, niech pokój i błogosławieństwo będą z nim. Pewnego razu, gdy udał się na odpoczynek w drodze powrotnej z kampanii wojskowej do Medyny, niektórzy towarzysze zobaczyli ptasie gniazdo i wyciągnęli z niego pisklęta. W tym momencie pojawiła się ptasia matka, a na widok swoich piskląt w ich rękach, zaczęła krążyć nad nimi w powietrzu. Prorok Mahomet zmartwił się, gdy tylko uświadomił sobie, że matka bije skrzydłami pełna smutku i nakazał im zwrócić pisklęta do gniazda[1]. Troska Proroka w tym jednym zajściu wystarczy, by pokazać, że islam jest systemem ogarniającym wszystko, który jednogłośnie przyznaje podstawowe prawa każdej istocie; ta koncepcja praw, włączająca wszystko pod ich ochronę, jest poza zasięgiem jakiegokolwiek innego systemu.
Koran wyraźnie stwierdza, że odebranie życia jednemu człowiekowi jest tym samym, co odebranie życia całej ludzkości: „Kto zabija duszę – nie (w akcie zgodnej z prawem kary) za morderstwo ani nie za powodowanie chaosu i zepsucia na ziemi, ten czyni tak, jak gdyby zabił całą ludzkość. A ten, kto ocala jedno życie, czyni tak, jakby ocalił życie całej ludzkości” (al-Maida 5:32). Nie sposób dostrzec taką wrażliwość na kwestię praw w jakiejkolwiek innej religii czy we współczesnym prawodawstwie. Islam traktuje tę kwestię na tyle poważnie, że zrównuje zabicie jednej osoby z zabiciem całej ludzkości. Koran zwraca naszą uwagę na to, co wydarzyło się między dwoma synami Adama, których imiona w Starym Testamencie to Kain i Abel, i w następującym wersecie mówi o karze czekającej na pierwszego w historii ludzkości mordercę: „Jego zmysłowa, skłaniająca się ku złu dusza popchnęła go do zabójstwa swego brata i on go zabił, w ten sposób stając się (jednym) spomiędzy przegranych.” (al-Maida 5:30).
W innym rozdziale Koran podkreśla, że wieczna kara piekła stanowi rekompensatę dla tego, kto niesprawiedliwie zabija drugiego: „Kto zabija wierzącego rozmyślnie, tego odpłatą (w życiu przyszłym) będzie Piekło i w nim zamieszka. Bóg całkowicie go potępił, wykluczył ze Swojego Miłosierdzia i przygotował dla niego karę ogromną” (an-Nisa 4:93). W tym wyraża się stanowisko islamu na temat praw człowieka, które wypływa z tego rodzaju podstawowych zasad. Jak potwierdza jeden z autentycznych hadisów, kto umiera chroniąc swoje życie, intelekt, własność, krewnych lub religię jest męczennikiem. A co za tym idzie, staranie, by zachować te podstawowe prawa jest jedną z akceptowalnych form dżihadu [z arabskiego dżihad oznacza „usilne staranie, zmaganie, walkę [o zachowanie jakiegoś dobra]” – przypis tłumacza].
W istocie faktem jest, że zachowanie tych pięciu powszechnych reguł to podstawa współczesnej „karty praw” obowiązującej na całym świecie. Należy zwrócić uwagę na to, że zachowanie tych uniwersalnych zasad stanowi fundament ksiąg islamskiego prawa kanonicznego. Po pierwsze i najważniejsze, islam wzywa nas do ochrony religii. Jednocześnie jesteśmy zobowiązani i odpowiedzialni za przestrzeganie wszystkich pozostałych uniwersalnych zasad.
W konsekwencji, prawa człowieka w islamie reprezentują całość potrzeb społeczeństwa, a na każdym muzułmaninie spoczywa obowiązek zachowania i ochrony tych praw. To właśnie islam uznaje prawo do swobodnych działań i przedsięwzięć wraz z ochroną i zabezpieczeniem życia każdej osoby i jej potomstwa. Ponadto tylko w islamie istoty ludzkie posiadają przywilej bycia namiestnikami Boga na ziemi i przez to namiestnictwo są delegowane do korzystania z przyznanych im zasobów. Z tej perspektywy zatem wszystkie prawa człowieka są jednogłośnie przyznane wszystkim w doskonałej zgodności z ludzką naturą.
[1] Abu Dawud, Adab, 164.
Autor: Fethullah Gülen
12.12.2023